Η συνταγή επιτυχίας των John Lewis

Η ιστορία επιτυχίας των βρετανικών πολυκαταστημάτων John Lewis είναι λίγο διαφορετική από αυτή που θα περίμενε κανείς να συναντήσει στον σκληρό κόσμο του επιχειρείν. Ισως επειδή η επιτυχία αυτή βασίζεται στο γεγονός ότι ανήκουν κατά 100% στους 81.000 εργαζομένους τους οι οποίοι εργάζονται σαν οικογένεια με στόχο την επιτυχία, όπως αποκαλύπτει το περιοδικό «Time».

Στη Βρετανία τα πολυκαταστήματα πολυτελείας όπως τα Harrods και τα Harvey Nichols απευθύνονται περισσότερο στους λάτρεις της πολυτέλειας ενώ άλλες αλυσίδες, όπως η BHS, στοχεύουν σε πελάτες που ψάχνουν πιο προσιτές τιμές. Ομως τα John Lewis είναι τα μεγαλύτερα και πιο πετυχημένα πολυκαταστήματα που έχουν καταφέρει και τα δύο, σημειώνει ο συντάκτης του άρθρου στο «Time» Τόμας Γκρόους.

Στα πολυκαταστήματα, που άνοιξαν για πρώτη φορά τις πόρτες τους πριν από 148 χρόνια και σήμερα έχουν 29 καταστήματα σε όλη τη Βρετανία, οι πελάτες μπορούν να βρουν από πανάκριβα ρολόγια και κοσμήματα που κοστίζουν χιλιάδες ευρώ, μέχρι πάμφθηνα ηλεκτρονικά ρολόγια.

Σε μια χώρα όπου όλοι γνωρίζουν για τον διαχωρισμό των τάξεων, τα John Lewis έχουν καταφέρει να είναι τα πιο «δημοκρατικά», αναφέρει χαρακτηριστικά στο «Time» ο Μάικλ Πόινορ, ιδρυτής της εταιρείας συμβούλων Retail Expertise, προσθέτοντας με νόημα ότι «κανείς δεν ντρέπεται να τον δουν με τσάντα της John Lewis».

Η πολιτική του, να μπορεί κανείς να βρει εκεί από ακριβά μέχρι πολύ πιο οικονομικά προϊόντα - δηλαδή οι αγορές για κάθε τσέπη και γούστο - βοήθησε τα πολυκαταστήματα να διατηρήσουν σε υψηλά επίπεδα τις πωλήσεις παρά την οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα όπως και την υπόλοιπη Ευρώπη. Σήμερα σε πολλά εμπορικά κέντρα μπορεί κανείς να βρει ξενοίκιαστα καταστήματα, αφού οι πωλήσεις λιανικής υποχωρούν συνέχεια από το 2009. Ομως τα John Lewis έχουν καταφέρει να παρουσιάζουν συνεχή αύξηση πωλήσεων την τελευταία δεκαετία.

Οι πωλήσεις του ομίλου John Lewis αυξήθηκαν 6,4% φτάνοντας τα 13,4 δισ. δολάρια το προηγούμενο οικονομικό έτος ξεπερνώντας τους μεγάλους τους ανταγωνιστές που σημείωσαν πολύ χαμηλότερα ποσοστά αύξησης των πωλήσεών τους. Τα προβλήματα της οικονομίας έπληξαν την κερδοφορία, που πέρυσι μειώθηκε 9% φτάνοντας τα 607 εκατ. δολάρια, εν μέρει επειδή αυξήθηκαν οι επενδύσεις. Αλλά οι πωλήσεις καλά κρατούν.

Το μοντέλο ιδιοκτησίας. Ποια είναι όμως τα «μυστικά όπλα» των John Lewis που κάνουν τα πολυκαταστήματα να υπερτερούν απέναντι στον ανταγωνισμό; Ενα από αυτά, όπως αποκαλύπτει το «Time», είναι η «ασυνήθιστη δομή» τους αφού ανήκουν κατά 100% στους 81.000 εργαζομένους τους.

«Το μοντέλο ιδιοκτησίας μας δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την επιτυχία» λέει στο «Time» ο πρόεδρος των John Lewis Τσάρλι Μέιφιλντ. Οπως δείχνουν μελέτες, οι επιχειρήσεις που ανήκουν στο προσωπικό τους αποδίδουν καλύτερα από τις παραδοσιακές, τόσο όταν οι καιρoί είναι δύσκολοι όσο και όταν υπάρχει ευημερία. Ειδικότερα, είναι πιο κερδοφόρες, δημιουργούν θέσεις εργασίας ευκολότερα και απολύουν λιγότερους. Επίσης, σύμφωνα με στοιχεία της βρετανικής κυβέρνησης, οι επιχειρήσεις που ανήκουν στους εργαζομένους τους αναπτύσσονται με ρυθμούς 50% υψηλότερους από ό,τι η οικονομία της χώρας.

Οπως αναφέρει το «Time», εν μέσω αποκαλύψεων για τεράστια μπόνους στελεχών και σκανδάλων όπως αυτό για τις πρακτικές καθορισμού των επιτοκίων Libor από την τράπεζα Barclays, η Downing Street έχει αναδείξει τα John Lewis σε πρωταθλητή. Ακόμη και ο αντιπρόεδρος της βρετανικής κυβέρνησης Νικ Κλεγκ έκανε λόγο για «οικονομία τύπου John Lewis», όρος που χρησιμοποιείται για να δείξει την επιτυχία ενός «καπιταλιστικού συστήματος που λειτουργεί μέσω επιχειρήσεων που ελέγχονται από εργαζομένους».

Πώς όμως λειτουργεί το σύστημα της John Lewis; Κάθε εργαζόμενος, ή «partner» όπως επίσης λέγεται, δεν έχει δικές του μετοχές, εξηγεί το «Time». Αντίθετα οι μετοχές αυτές βρίσκονται σε ειδικό φορέα που τις κρατά για λογαριασμό του. Ετσι, όταν η εταιρεία πάει καλά, οι εργαζόμενοι κερδίζουν ετήσιο μπόνους. Το μπόνους αυτό πέρυσι έφτασε το 14% των ετήσιων αποδοχών τους, που αναλογεί σε αποδοχές επτά εβδομάδων.

Σε κάθε κατάστημα εκλέγονται εκπρόσωποι των εργαζομένων. Ετσι δημιουργείται ειδικό διοικητικό συμβούλιο που απαρτίζεται από 14 συνεταίρους με πρόεδρο τον Μέιφιλντ. Το συμβούλιο αυτό συνεδριάζει τέσσερις φορές τον χρόνο. Δύο φορές τον χρόνο ο 47χρονος Μέιφιλντ ζητά ψήφο εμπιστοσύνης για να κρατήσει τη δουλειά του. Πρόκειται για πραγματική δύναμη των εργαζομένων, λέει ο ίδιος που πήρε - όπως και οι υπόλοιποι - μπόνους 14% πέρυσι.

Επίσης οι εργαζόμενοι απολαμβάνουν μια σειρά από πρόσθετες παροχές όπως είναι προνομιακές τιμές σε πέντε θέρετρα-ξενοδοχεία που έχει στην ιδιοκτησία της η εταιρεία. Οι παροχές αυτού του τύπου στους εργαζομένους ανήλθαν πέρσι σε 588 εκατ. δολάρια, ποσό διπλάσιο από αυτό που έδωσε για τους 82.000 υπαλλήλους της η άλλη μεγάλη βρετανική εταιρεία πολυκαταστημάτων Marks & Spencer, αναφέρει το «Time». Ετσι, οι εργαζόμενοι της John Lewis αισθάνονται περισσότερο «σαν μια οικογένεια», όπως λέει η Ελίζαμπεθ Ντάνμπαρ που ασκεί καθήκοντα ελεγκτή για τις μετοχές της εταιρείας.

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Τα John Lewis έκαναν αισθητή την παρουσία τους και στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου. Για να εξυπηρετήσουν τους πελάτες, οι υπάλληλοι εργάστηκαν με δική τους πρωτοβουλία δύο ώρες περισσότερο την ημέρα κλείνοντας στις 10 το βράδυ. Οι πωλήσεις για τα περισσότερα αναμνηστικά που πουλά η αλυσίδα πολυκαταστημάτων παρουσίασαν αύξηση 60% σε σύγκριση με πέρυσι. Και οι πελάτες μπορούν να βρουν ό,τι θέλουν σε οποιαδήποτε τιμή: από αναμνηστικά χρυσά νομίσματα αξίας 4.500 δολαρίων μέχρι αντίγραφα της ολυμπιακής φλόγας με 15,50 δολάρια το κομμάτι, προσθέτει το «Time».

Κερδίζει έδαφος το νέο μοντέλο
Στη Βρετανία μόλις το 3% των εταιρειών ανήκουν στους εργαζομένους τους, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στις ΗΠΑ όπου το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει το 10%. Τελευταία όμως το νέο μοντέλο ιδιοκτησίας και διοίκησης συνεχώς κερδίζει έδαφος και στη Βρετανία

Συμβουλές και κίνητρααπό την κυβέρνηση
O αντιπρόεδρος της βρετανικής κυβέρνησης Νικ Κλεγκ, που ανήκει στο κόμμα των Φιλελευθέρων, ανακοίνωσε σχέδια για τη δημιουργία κρατικής υπηρεσίας που θα συμβουλεύει επιχειρήσεις για το πώς μπορούν να ελέγχονται από τους εργαζομένους τους με παράλληλη παροχή κινήτρων

Πρόεδρος της εταιρείας με ψήφο εμπιστοσύνης
Σε κάθε κατάστημα εκλέγονται εκπρόσωποι των εργαζομένων. Ετσι δημιουργείται ειδικό διοικητικό συμβούλιο που απαρτίζεται από 14 τέτοιους εκπροσώπους «partners» που συνεδριάζει τέσσερις φορές τον χρόνο. Δύο φορές τον χρόνο ο πρόεδρος ζητά ψήφο εμπιστοσύνης για να παραμείνει στη θέση του