8,1 δισ. ευρώ μάς έχει κοστίσει η επιστροφή του ΑΕΠ στο 2005

Πανάκριβα πληρώνουν οι εργαζόμενοι το «μνημόνιο της ύφεσης», καθώς το τίμημα με περικοπές αμοιβών και αυξήσεις φόρων για να κλείσουν οι τρύπες στο έλλειμμα από την καθίζηση του ΑΕΠ ξεπέρασε τα 8 δισ. ευρώ τη διετία 2010-2011.

Την ίδια ώρα, η ύφεση σπάει όλα τα ρεκόρ γυρίζοντας την εγχώρια παραγωγή σε επίπεδα προ του 2005, ενώ προκαλεί γαϊτανάκι αναθεωρήσεων στις προβλέψεις της τρόικας.

Οι μειώσεις μισθών και οι αυξήσεις φόρων βαθαίνουν περισσότερο την ύφεση και

ανεβάζουν το έλλειμμα απαιτώντας πρόσθετα μέτρα για τη διόρθωση της απόκλισης, τα οποία με τη σειρά τους επιτείνουν την ύφεση και οδηγούν σε σκληρότερη λιτότητα.

Την ανακύκλωση του φαύλου κύκλου αποκαλύπτουν τα στοιχεία του προϋπολογισμού, της Eurostat και της Τράπεζας της Ελλάδος, σύμφωνα με τα οποία αν δεν υπήρχε ύφεση δεν θα χρειάζονταν για τη μείωση του ελλείμματος μέτρα ύψους μεταξύ 3,7% και 5,8% του ΑΕΠ (8,1-12,76 δισ. ευρώ) την περίοδο 2010-2011.

Αυτό προκύπτει από τα εξής:

- Σύμφωνα με τον προϋπολογισμό και τις εκτιμήσεις της Eurostat, το έλλειμμα χωρίς την επίπτωση της ύφεσης (το «κυκλικά προσαρμοσμένο έλλειμμα») μειώθηκε στο 5,3% του ΑΕΠ το 2011 από 15,2% που ήταν το 2009, ενώ το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης εκτιμάται ότι έκλεισε στο 9,2% πέρυσι από 15,4% που ήταν το 2009. Δηλαδή, ενώ το έλλειμμα, χωρίς την επίδραση της ύφεσης, μειώθηκε κατά 9,9 μονάδες του ΑΕΠ, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης μειώθηκε κατά 6,2 μονάδες του ΑΕΠ.

3,7 μονάδες
Η ψαλίδα μεταξύ των δύο ελλειμμάτων, που ανέρχεται στις 3,7 μονάδες του ΑΕΠ και σε απόλυτα ποσά στα 8,1 δισ. ευρώ, είναι απόρροια της ύφεσης που επιδρά αρνητικά στα έσοδα και στις δαπάνες του Δημοσίου. Με άλλα λόγια, αν δεν υπήρχε ύφεση δεν θα χρειάζονταν πρόσθετα μέτρα αντίστοιχου ύψους.

- Ωστόσο με βάση τις μετρήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος για τις επιπτώσεις της ύφεσης στο έλλειμμα ως ποσοστό του ΑΕΠ εξανεμίστηκαν θυσίες των φορολογουμένων πάνω από 11 δισ. την τελευταία διετία.

Αν στην ύφεση προστεθούν και οι αυξημένες δαπάνες για τόκους, τότε εξανεμίζεται το μεγαλύτερο μέρος των θυσιών των εργαζομένων. Είναι χαρακτηριστική η επισήμανση της Τράπεζας της Ελλάδος ότι για κάθε επιπλέον ευρώ περιοριστικών μέτρων (περικοπές σε μισθολογικές και κοινωνικές δαπάνες του Δημοσίου και αύξηση φόρων), μόνο τα 0,29 ευρώ πηγαίνουν για τη μείωση του ελλείμματος και τα υπόλοιπα χάνονται κυρίως στην τρύπα της ύφεσης και των τόκων.

«Η αποτελεσματικότητα των μέτρων όσον αφορά τη μείωση του ελλείμματος είναι εξαιρετικά χαμηλή και εκτιμάται περίπου στο 29%? Η χαμηλή απόδοση των μέτρων εν μέρει δικαιολογείται από τις αυξημένες δαπάνες για τόκους και την επίπτωση της ύφεσης στα έσοδα και στις δαπάνες? Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, το 2010 ελήφθησαν συνολικά μέτρα ύψους 23,5 δισ. ευρώ για να μειωθεί το έλλειμμα από 36,3 δισ. το 2009 σε 24,2 δισ. ευρώ.

Αδιέξοδο
Κινούμενη άμμος... τα θεμέλια του μνημονίου

Ούτε μία ούτε δύο, αλλά πέντε φορές αναθεώρησε επί τα χείρω η τρόικα τις προβλέψεις της για την οικονομική δραστηριότητα για τα έτη 2010, 2011 και 2012 μετατρέποντας τα θεμέλια του μνημονίου σε «κινούμενη άμμο». Η αλυσίδα των ανατροπών άρχισε να ξετυλίγεται λίγους μήνες μετά το πρώτο μνημόνιο και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Το χρονολόγιο των αναθεωρήσεων για το ΑΕΠ έχει ως εξής:

• Στο προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού του 2011 που κατατέθηκε στη Βουλή το φθινόπωρο του 2010 η αρχική πρόβλεψη για την ύφεση το 2010 άλλαξε από το -0,3% στο -4%. Για το 2011 προβλεπόταν πτώση του ΑΕΠ κατά 2,6% και για το 2012 προβλεπόταν ανάπτυξη 1,1%.
• Δεν πέρασε πολύς καιρός και στο τελικό κείμενο του προϋπολογισμού του 2011 αναθεωρήθηκαν εκ νέου οι προβλέψεις. Για το 2010 ο πήχης της ύφεσης τοποθετήθηκε στο 4,2%, για το 2011 στο 3% και για το 2012 παρέμεινε αμετάβλητη η πρόβλεψη για θετικό ρυθμό 1,1%.
• Στο προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2012 είχαμε νέες ανατροπές. Η πρόβλεψη για το ποσοστό ύφεσης το 2010 ανέβηκε στο 4,5%, για το 2011 στο 5,5%, ενώ για πρώτη φορά αντιστράφηκε η εκτίμηση για το 2012 από ανάκαμψη 1,1% σε ύφεση της τάξης του 2,5%.
• Στο τελικό κείμενο του προϋπολογισμού του 2012 υπήρξε νέα αναθεώρηση των στόχων για το ΑΕΠ. Η ύφεση για το 2010 εκτιμήθηκε σε χαμηλότερα επίπεδα (3,5%), για το 2011 παρέμεινε στο 5,5%, ενώ για το 2012 ανέβηκε στο 2,8%.
• Νέα- πέμπτη κατά σειρά - αναθεώρηση του ΑΕΠ. Τα προσωρινά στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής δείχνουν ότι η ύφεση το 2011 ήταν 6,8%, ενώ με το νέο μνημόνιο ο πήχης της ύφεσης για το 2012 ανέβηκε στο 4%-5% και μάλιστα επεκτάθηκε στο 2013.

ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ
antonakos@pegasus.gr