Το Νέο Όχι (του Γιάννη Βαρουφάκη)

http://www.protagon.gr

“Καλώ την κυβέρνηση να διανοηθεί, για πρώτη φορά, να πει ένα μεγάλο ΟΧΙ. Μόνο έτσι το κούρεμα θα δώσει στην χώρα, αντί να της κόψει κι άλλο την, ανάσα που τόσο έχει ανάγκη.” Έτσι έκλεισα το προηγούμενο άρθρο που αφιέρωσα εξ ολοκλήρου στο κούρεμα (δηλαδή στην μερική διαγραφή του ελληνικού δημόσιου χρέους).

Να πει ΟΧΙ η κυβέρνηση; Σε τι; Επίτηδες σας άφησα με το ερώτημα στα χείλη μια μέρα πριν την Σύνοδο Κορυφής. Σκοπός μου ήταν να επιστρέψω σήμερα με την απάντηση, την επομένη μιας νέας Συνόδου Κορυφής που καρφώνει ακόμα ένα καρφί στο φέρετρο του ευρω-συστήματος. (Δεν θα επεκταθώ σήμερα ως προς το τελευταίο. Επιφυλάσσομαι να εξηγήσω τις

επόμενες μέρες τον ισχυρισμό ότι, άλλη μια φορά, μια Σύνοδος Κορυφής βάζει την ευρωζώνη σε νέες περιπέτειες.)

Ας το απαντήσω λοιπόν το ερώτημα: “Να πει ΟΧΙ σε τι;” Εφόσον η απόφαση της Συνόδου υπολείπεται των περιστάσεων για πολλοστή φορά, η κυβέρνηση έχει υποχρέωση να πει ένα μεγάλο ΟΧΙ στο σημερινό συνονθύλευμα ημι-αποφάσεων που θα εμφυσήσουν ανέμους στα πανιά της Κρίσης. Να ασκήσει, εν πολλοίς, de facto βέτο στο κοινό κείμενο, έστω και κατόπιν εορτής (επιτρέποντας στους βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος να ψηφίσουν κατά συνείδηση). Την ίδια στιγμή να ανακοινώσει ότι αποσύρει τα τελευταία μέτρα που ψήφισε στην Βουλή (ιδίως την κατάργηση των κατώτατων μισθών στον ιδιωτικό τομέα) και να κηρύξει την χώρα σε έκτακτη οικονομική ανάγκη, εφαρμόζοντας μια σειρά από δικά της έκτακτα οικονομικά μέτρα (βλ. παρακάτω) έως ότου η Ευρώπη αλλάξει ρότα. Κι όλα αυτά, βέβαια, χωρίς να πει τίποτα περί στάσης πληρωμών (και φυσικά ούτε να διανοηθεί να μιλήσει, ή να αφήσει να εννοηθεί, ο,τιδήποτε περί εξόδου από την ευρωζώνη).

Γιατί να το κάνει αυτό; Σας θυμίζω τι συνέβη την 21η Ιουλίου: Μια κάκιστη για την Ευρώπη συμφωνία παρουσιάστηκε ως “λύση” κι έτσι οι ηγέτες μας μπόρεσαν να πάνε διακοπές αφήνοντας τις οικονομίες της Ιταλίας, της Ισπανίας (αλλά και τις βορειο-ευρωπαϊκές τράπεζες) να χορέψουν, καλοκαιριάτικα, έναν μεταμοντέρνο χορό του Ζαλόγγου (ο οποίος βούλιαξε την Ελλάδα πιο βαθιά στο τέλμα). Ένα ελληνικό ΟΧΙ την 21η Ιουλίου θα ήταν δώρο, όπως αποδείχθηκε, για την Ευρώπη. Το ίδιο ισχύει και τώρα. Η συγκατάβαση σε πολιτικές που όλοι γνωρίζουν ότι είναι μέρος του προβλήματος απλά δίνει στους ηγέτες των πλεονασματικών χωρών περισσότερο σχοινί για να αυτο-κρεμαστούν (για εμάς δεν μιλώ – απλά, το τέλμα στο οποίο βρισκόμαστε μας έχει σκεπάσει πλήρως). Χάρη θα τους είχε κάνει ο κ. Παπανδρέου την 21η Ιουλίου αν έλεγε ΟΧΙ τότε. Τουλάχιστον θα είχαν εξαναγκαστεί να ακυρώσουν τις διακοπές τους πασχίζοντας για κάτι καλύτερο από εκείνη την συμφωνία. Το ίδιο ισχύει και σήμερα. Δώρο για την ευρωζώνη θα ήταν ένα ελληνικό ΟΧΙ.

Στόχος λοιπόν ενός ΟΧΙ θα ήταν να εξαναγκαστούν οι βορειο-ευρωπαίοι να συνεδριάζουν μόνιμα έως ότου βρεθεί η πραγματικά Συνολική Λύση που υπόσχονται εδώ και έναν τουλάχιστον χρόνο. (Μόνο η παρουσία της τρόικα στην Αθήνα θα είναι μόνιμη; Ας μονιμοποιηθεί η παρουσία των ηγετών μας στις Βρυξέλλες έως ότου σταματήσουν να εκθέτουν την Γηραιά Ήπειρο παγκοσμίως.) Μέχρι τότε, η ελληνική κυβέρνηση να ασκεί βέτο σε ψευδεπίγραφες συμφωνίες που αποτελεί κοινή γνώση ότι δεν θα φέρουν ανάσες αλλά μόνο νέα αγκομαχητά.

Βέβαια το ΟΧΙ από μόνο του θα ήταν ανεύθυνο. Δεν τρέφω αυταπάτες: Ένα ελληνικό ΟΧΙ θα εξαγρίωνε Γερμανία, Ολλανδία, Αυστρία (για την Γαλλία δεν είμαι καθόλου σίγουρος, χωρίς να είμαι σίγουρος κιόλας). Η ελληνική κυβέρνηση, πριν αρθρώσει το ΟΧΙ της, θα έπρεπε να έχει προετοιμαστεί. Για ποιό πράγμα; Για την αυτάρκειά της τουλάχιστον για ένα χρονικό διάστημα δώδεκα μηνών. Για την περίπτωση που η “δόση μας” καθυστερήσει για αρκετό καιρό (αν και μια καθυστέρηση πέραν του Δεκεμβρίου θα σηματοδοτήσει απόλυτη στάση πληρωμών του ελληνικού δημοσίου, κάτι που η Γερμανία δεν θα τολμήσει να διακινδυνεύσει).

• Πώς μπορεί να εξασφαλίσει την αυτάρκεια του ελληνικού δημοσίου, δεδομένου του πρωτογενούς ελλείμματος το οποίο ενισχύεται από την εφαρμοζόμενη λιτότητα;
• Και γιατί λέω ότι ο προγραμματισμός θα πρέπει να αφορά τους επόμενους δώδεκα μήνες;

Ας απαντήσω το δεύτερο ερώτημα πρώτα: Επειδή μια μη-λύση της ευρωπαϊκής Κρίσης για άλλους δώδεκα μήνες (με την “διαρκή” Σύνοδο Κορυφής να μην μπορεί να κατασταλάξει σε κοινό ανακοινωθέν) θα οδηγήσει την Γαλλία στην υποβάθμιση και, συνεπώς, την Γερμανία εκτός ευρώ. Μετά από μια τέτοια (υποθετική) εξέλιξη, ο σχεδιασμός σήμερα είναι αδύνατος καθώς το τι μέλλει γενέσθαι τότε θα εξαρτηθεί από το ποια νέα νομίσματα θα προκύψουν, τι νέες συμμαχίες θα δημιουργηθούν, τον τρόπο με τον οποίο η διχοτόμηση ή τριχοτόμηση του ευρώ θα επιρρεάσει την Κρίση και δη την ελληνική της έκφανση. Κάτι τέτοιο θα ήταν τραγικό για την Ευρώπη αλλά όχι πιο τραγικό από ό,τι θα φέρει σύντομα στην πατρίδα μας άλλη μια αναβολή της Τελικής Λύσης.

Πάμε τώρα στο σημαντικότερο, πρώτο, ερώτημα: Στην εξασφάλιση αυτάρκειας του ελληνικού δημοσίου για αυτό το χρονικό διάστημα δώδεκα μηνών. Πως θα μπορέσει το δημόσιο να καλύψει τις ανάγκες του από τα πενιχρά του έσοδα τις επόμενες εβδομάδες και μήνες; Με τις εξής τρεις κινήσεις:

1. Εσωτερικός δανεισμός βάσει νέου ανταποδοτικού φορο-ομολόγου του ελληνικού δημοσίου το οποίο μόνο έλληνες φορολογούμενοι θα μπορούν αγοράζουν. Η ιδέα εδώ είναι ότι ο φορολογούμενος δανείζει το δημόσιο αγοράζοντας μονοετή, διετή, πενταετή και δεκαετή φορο-ομόλογα τα οποία θα φέρουν μηδενικό επιτόκιο αλλά θα μπορούν να χρησιμοποιούνται, την ώρα που λήγουν, για την αποπληρωμή φόρων στο δημόσιο με έκπτωση που θα καθορίζει η αγορά αυτών των φορο-ομολόγων (που, βεβαίως, θα μεγαλώνει με την διάρκεια του φορο-ομόλογου). Έτσι, όσοι σκοπεύουμε να μείνουμε στην Ελλάδα, θα έχουμε κίνητρο, ουσιαστικά, να προκαταβάλουμε τους φόρους μας των επόμενων ετών με σημαντική έκπτωση. Προσέξτε ότι αυτά τα φορο-ομόλογα θα μπορούν να αγοράζονται και να μετα-πωλούνται αλλά μόνο από έλληνες φορολογούμενους (δηλαδή κατόχους ΑΦΜ), καθώς οι υπόλοιποι δεν έχουν κανέναν λόγο να τα αγοράζουν (δεδομένου του ελληνικού επιτοκίου). Για τον ίδιο λόγο ούτε και οι Οίκοι Αξιολόγησης έχουν λόγο να τα… αξιολογούν. Θεωρώ ότι, στο πλαίσιο ενός καλά διατυπωμένου σχεδίου εθνικής αυτο-διάσωσης, το οποίο θα έχει ακολουθήσει ένα περήφανο ΟΧΙ, οι έλληνες πολίτες θα θελήσουν να δανείσουν το κράτος εξαγοράζοντας την μελλοντική φοροαπαλλαγή τους.
2. Δραστική μείωση, της τάξης του 90%, όλων των δημόσιων δαπανών με χαμηλό πολλαπλασιαστή στο εσωτερικό της χώρας: Π.χ. να ανακληθεί αύριο, για ένα χρόνο, το 90% των διπλωματικών και των διπλωματικών υπαλλήλων (οι οποίοι απλά θα παίρνουν τον εν Ελλάδι μισθό τους μετά την επιστροφή τους). Παύση πληρωμών, για ένα χρόνο, στους προμηθευτές οπλικών συστημάτων έως νεωτέρας. Γενικά, άμεση στάση πληρωμών που δεν μεταφράζονται σε ενεργό ζήτηση εντός της ελληνικής αγοράς.
3. Από-τα-πάνω-συμπίεση μισθολογικού και συνταξιοδοτικού κόστους (χωρίς να αγγιχθούν τα κατώτερα εισοδήματα). Πιο συγκεκριμένα, το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους καλείται να ταξινομήσει όλα τα εισοδήματα του δημοσίου (μισθούς και συντάξεις) ξεκινώντας από το υψηλότερο προς το χαμηλότερο. Η από-τα-πάνω-συμπίεση θα λειτουργεί (στην βάση σκεπτικού που, κατ’ εμέ, συνάδει με την αρχή περί δικαίου, γνωστή ως maximin, του Αμερικανού φιλόσοφου John Rawls) ως εξής: Παίρνουμε το υψηλότερο μισθό και τον συμπιέζουμε στο επίπεδο του δεύτερου υψηλότερου. Κατόπιν, παίρνουμε αυτούς τους δύο και τους συμπιέζουμε στο επίπεδο του τρίτου υψηλότερου. Μετά, συμπιέζουμε τους τρεις αυτούς μισθούς στο επίπεδο του τέταρτου υψηλότερου. Συνεχίζουμε έως ότου εξοικονομηθεί το ποσόν που, σε συνδυασμό με τα έσοδα από τα φορο-ομόλογα και τις οικονομίες από το μέτρο 2 πιο πάνω, ισοσκελίζουν έσοδα και έξοδα του κράτους (ώστε να μην τρέχουμε πίσω από την τρόικα ανά πάσα στιγμή). Έτσι, δεν μειώνονται καθόλου τα κατώτερα εισοδήματα (τα οποία, είναι δεδομένο, έχουν τον μεγαλύτερο πολλαπλασιαστή).

Είναι προφανές ότι τα παραπάνω μέτρα εντάσσονται σε σχέδιο έκτακτης ανάγκης και είναι υποστηρικτικά σε ένα ΟΧΙ που στόχο θα έχει να επιβάλει στην Ευρώπη είτε να αναδιαρθρώσει το τραπεζικό σύστημα και ολόκληρο το δημόσιο χρέος της ευρωζώνης είτε να προχωρήσει στην ελεγχόμενη διάσπαση του ευρώ. Αποτελούν όπλα για την επιβίωση της Ελλάδας έως ότου η Ευρώπη επιλέξει μεταξύ του δρόμου της βιωσιμότητας και της αυτο-κατάργησης.

Έως τώρα, μετά από κάθε Σύνοδο, ήταν σχεδόν αδύνατον στην χώρα μας να ακουστεί ορθολογική φωνή μέσα στην κακοφωνία της θριαμβολογίας. Ελπίζω σήμερα να πρυτανεύσει η σύνεση. Να διαβάσουμε προσεκτικά τα ανακοινωθέντα. Να συμφωνήσουμε ότι εξακολουθούν να κινούνται στην πορεία της ελάχιστης (βραχυπρόθεσμης) αντίστασης. Και να πούμε, από κοινού, ΟΧΙ.

Το πλεονέκτημα του νέου αυτού ΟΧΙ είναι διττό. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο επισπεύδει την κάθαρση στην τραγωδία της ευρωζώνης. Στο επίπεδο του ελληνικού δράματος ενώνει όλους μας:

• Σε εκείνους που νιώθουν απέχθεια για τον τρόπο με τον οποίο σκιαγραφείται η Ελλάδα διεθνώς, και παρουσιάζεται ως ο ζητιάνος της υφηλίου, τους επιστρέφει την χαμένη τους αξιοπρέπεια.
• Στους συμπολίτες μας που θεωρούν αμάρτημα το να συνεχίζουμε να απαιτούμε να ζούμε με δανεικά, δίνει μια ευκαιρία να πειραματιστούμε με την λύση της δημοσιονομικής αυτάρκειας (έστω και στο πλαίσιο μιας έκτακτης ανάγκης).
• Σε όσους πιστεύουν ότι ο πολιτισμός μιας κοινωνίας φαίνεται από τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται στους πιο αδύναμους, η λύση της από-τα-πάνω συμπίεσης σηματοδοτεί μια ενδιαφέρουσα εναλλακτική των περικοπών που πλήττουν δυσανάλογα όσους δεν μπορούν να ικανοποιήσουν βασικές ανάγκες.
• Τέλος, εμπεριέχει και μία χρηματοοικονομική καινοτομία που όμως έχει σχεδιαστεί κόντρα στην λογική και τα συμφέροντα του χρηματοπιστωτικού τομέα (τα φορο-ομόλογα) για όσους κρίνουν πως ήρθε η ώρα να ενισχυθεί ο εσωτερικός δανεισμός, να μπουν στο περιθώριο οι Οίκοι Αξιολόγησης, και να βρει η ελληνική τρόπους να διασυνδέσει την φορολόγηση, την αλληλεγγύη και την χρηματοδότηση του κράτους.

Οι ηγέτες, όπως έλεγε και ο Ντε Γκωλ, γνωρίζουν να μην παρακαλούν και ξέρουν να λένε ΟΧΙ. Στην Ελλάδα, τέτοια εποχή, γιορτάζουμε μια ύψιστη στιγμή εθνικής αξιοπρέπειας και συναίνεσης, όταν ένας ολόκληρος λαός επέβαλε σε έναν (στερούμενο λαϊκής νομιμοποίησης) πρωθυπουργό να πάει κόντρα στα ένστικτά του λέγοντας ένα λυτρωτικό, αν και ακριβό, ΟΧΙ. Καιρός να το ξανακάνουμε.